Калейдоскоп развлечений

Автор: Хабибуллина Альбина Ильдаровна

Организация: МБДОУ №1 Ласточка

Населенный пункт: Республика Татарстан, г. Зеленодольск

Цель :познакомить детей с национальными праздниками наших предков, с его историей и значением в жизни народа.

Задачи:

• дать детям представления о татарских национальных праздниках «Каз өмәсе”, “Аулак өй”, “Карга боткасы”;
• систематизировать и уточнять знания дошкольников о национальной культуре татарского народа;
• развивать интерес к народу, истории возникновения праздника, к языку;
• развивать фантазию, выразительность движений;
• воспитывать толерантность.

Ведущий взрослый:

Татар халкы — бик борынгы халык. Ул элек-электән терлек асраган, җир сөргән, иген иккән. Безнең халык — искиткеч тырыш, эшчән халык. Бу — татарның борынгыдан килгән гүзәл сыйфаты. Ирләр тормыш-көнкүреш өчен кирәк-яраклар ясау белән шөгыльләнгәннәр: итек басканнар, кәрзин, бишек үргәннәр, бау ишкәннәр, чабата ясаганнар. Ә уңган кызларыбыз һәм киленнәребезнең кулларыннан нинди генә эшләр килмәгән?! Әгәр татар халкының үткәненә күз салсаң, исең китә. Ниләр генә күрмәгән дә, ниләр генә кичермәгән безнең халык. Аның тыныч, мул тормыш даулап кына түгел, ә үзен-үзе саклап һәм яклап яшәмәгән көне булдымы икән? Ә шуңа да карамастан, үзенә-үзе ял да оештырган, күңел дә ачкан . Авыр хезмәттән соң бушанып, иркенәеп алыр өчен төрле бәйрәмнәр уйлап тапканнар.

Ләкин еллар уза. Милли бәйрәмнәр, халкыбызның гореф — гадәтләре, йолалары әкренләп онытыла бара. Шәһәр җирендә генә түгел, авыл җирендә дә бер -берсен белмәүчеләр бар хәзер. Бер - беребез белән аз аралашабыз. Бәйрәм көннәрендә туйганчы җырлашып утырулар бары тик әби — бабаларыбызның хәтерендә генә саклана. Ләкин шулай булса да, авылларда искиткеч зиһенле әби — бабаларыбыз бар әле. Безгә бу әби - бабаларны табып, татар халкының бәйрәмнәрен, йолаларын язып каласы, саклыйсы иде. Алар кебек пакь күңелле, юмарт, кунакчыл, олы җанлы булып каласы иде. Ә моның өчен безгә, халкыбызның йола - бәйрәмнәрен торгызу, яңарту эшенә өлеш кертергә кирәк. Менә шушы максат белән без бүген сезгә әби –бабаларыбыз яшлеге чорына кайтып китәргә тәкъдим итәбез.

 

1ведущий(ребенок): У каждого народа есть свои национальные праздники. Многие из этих праздников родились ещё в древности — несколько столетий или даже тысячу лет назад. Всё вокруг: деревни и города, вещи, профессии, природа меняются, а народные праздники продолжают жить. Татарские народные праздники восхищают чувством благодарности и почтения людей к природе, к обычаям предков, друг к другу. Сегодня мы представим вашему вниманию отрывки трёх национальных праздников «Каз өмәсе», «Аулак өй», «Карга боткасы».
Среди праздников осенне-зимнего сезона у татар особо выделяется праздник гуся («Каз өмәсе»). Все большие дела у татар выполнялись всем миром. “Өмә” по-татарски означает помочь. “Каз өмәсе” проводился поздней осенью, когда снегом покрывались поля и леса, реки сковывались льдом.

2ведущий (ребенок):Авыл халкы фикеренчә, каз өмәсе үткәрү – үзе бер дәрәҗә, ул кешенең юмартлыгын, ачык күңеллелеген күрсәтү дә булган. Кызлар үзләренең булганлыкларын шунда күрсәткәннәр.

Входят девочки с тазами в руках, в тазах гусиные крылья (под музыку «Каз канаты»)
Настя

1.Бүген бездә каз өмәсе,
Каз өмәсе күңелле.
Каз йолкырга килгән кызлар,
Сәламли бүген сезне

Даша Денисова

2.Совместный труд, игры и веселье
Бывают в гусиный праздник.
Собираются девушки и парни,
Вместе радуясь.

Самира

3.Шыгыр-шыгыр капканы,

Шыгырдатмый ачмагыз.

Каз өмәсе булган җирдән

Беребез дә калмабыз.

Даша Павлова

4.Каз бәлеше тәмле пешә,

Кызыл кирпич мичләрдә,

Әй,бигрәк күңелле,

Шушы матур кичләрдә.

Аделя

5.Каз канаты каурый-каурый,

Коймак майларга ярый.

Уйнамагач та,көлмәгәч тә

Бу дөня нигә ярый?!

Азалия

6.Каз канаты,каз өмәсе

Елларына бер генә.

Гомер буе онытылмый

Туып-ускән ил генә.

Девочки садятся на скамейку, входят мальчики поют частушки: «Эх, алмагачлары»

Данил Алешков

1.Каз йолкучы матур кызлар
Төзелеп утырганнар,
Кулларына күз тиярме?
Бигерәк тә уңгаңнар.

Кушымта:

Эх, алмагачлары, сайрый сандугачлары
Сайрый, сайрый, сайрый
Сагындыра башлады.

Тимур

2.Барасызмы,барабыз

Каз өмәсен карарбыз,

Куып чыгармаслар әле

Берәр эшкә ярарбыз.

Слава

3.Каз чайкыйлар безнең кызлар,

Куллары эшкә ята.

Мактаудан башка бер сүз юк,

Бу кызларга карата

Булат

4. Безнең матур кызларыбыз,

Чибәрләрнең- чибәре.

Сезне мактап җырлыйбыз без,

Күңелнең чәчәкләре.

Владик

5.Каз өмәсе,каз өмәсе,

Каз өмәсе күңелле.

Йөрәкләрдә безнең бәйрәм,

Күңелләр күтәренке.

Илья

6.Без җырлыйбыз күңел ачып,

Тырышабыз бар көчтән.

Әйдәгез әле,кызлар,

Алкышлагыз безне дә.

(Все девушки взяв тазы, уходят вместе с мальчиками).

1 ведущий: Вечером, переодетые в праздничные наряды, девушки собирались на посиделки. Хозяйка встречала их национальными блюдами, готовила белеш из гусиных лап и крылышек, вкусный суп из целого гуся. Молодёжь играла в различные игры, одна из них «Каз канаты».

Игра «Каз канаты». Ребята встают в круг, под музыку передают друг другу гусиное перо, музыка останавливается, у кого перо осталось в руках, тот выбывает. Оставшийся игрок получает приз - платочек.

Веущий взрослый: Уйнап аргач, остарак яшьләр биеп-җырлап та күңел ачканнар.

Шуточный танец «Татар кызлары матур»-(Самир,Азизахон,Ралина)

2 ведущий: Долгими зимними вечерами в деревнях проводились посиделки «Аулак өй».

На сцене звучит татарская лирическая мелодия ,бабушка – прядёт и поёт, а внук играет в машинки. Заходит с улицы уставшая внучка Алиса.

Алиса: Әби, что ты делаешь?

Бабушка (взрослый): Вот, кызым, пряжу готовлю, носки, варежки вам свяжу, будете носить когда наступят холода. Ий, кызым, раньше мы проводили орчык өмәсе. И ии балам, бар иде күңелле чаклар,кесә тулы борчаклар.

Алиса: Что такое орчык өмәсе? (внук присаживается поближе и начинает вместе с внучкой слушать бабушку).

Бабушка: Орчык өмәсе – это праздник, пришедший к нам от наших предков. Проводится он осенью. Хозяева заготавливали овечью шерсть. В один из осенних вечеров все собирались в одном доме, кто-то очищал шерсть, кто-то прял пряжу, а кто-то вязал. Помимо орчык өмәсе, проводились деревенские посиделки- аулак өй.

Алиса: А там чем занимались?

Бабушка: На этих посиделках девушки готовили для себя приданное. Шили, вышивали. (открывает сундук). Вот наволочки, вышитые вручную, а это девичье платье. Примерь, кызым (одевает наряды на внуков). Также шили жилетки, тюбетейки, калфаки. Если захочешь, я и тебя научу вышивать. А ещё, кызым , пели песни и радовали душу….

Алиса: Әби, җырла әле безгә!

Бабушка:Әй, балам,әйе шул, әйдә җырлыйк әле. Яшьлекне искә алыйк...(Әби “Каз канаты” җырлый җырлый)

Максим:Әби,а что еще делали?

Бабушка: Бывало и так, что приходили парни, и тогда молодёжь устраивала игры.

Максим: Әби, нас научи этим играм.

Бабушка: Хорошо улым, научу, зовите своих друзей.

Внуки: Кызлар, малайлар, килегез безгә, әбиебез уеннар өйрәтә (зовут своих друзей).

Девочки и мальчики: Исәнмесез!

Бабушка: Исәнмесез! Бик яхшы! Поиграем в парную игру “Чума үрдәк, чума каз.”

Яшьләр пар-пар басалар.Бер кеше парсыз кала.«Чума үрдәк» уены (все встают парами, в виде ручейка, каждый повернулся лицом к своей паре).

Игра «Чума үрдәк, чума каз»

Чума үрдәк, чума каз (держатся за руки)
Чума үрдәк, чума каз (держатся за руки).
Тирән күлне ярата шул, ярата (держатся за руки)
Тирән күлне ярата шул, ярата (поднимают руки вверх, делают воротца).
Самира үзенә иптәш эзли (проходит в ручеек и выбирает себе одного человека в пару - мальчика)
Ул Линарны ярата (затем встают в конец ручейка, а тот, кто остался без пары идет на самое начало ручейка).

Бабушка: Мин сезгә уеннар өйрәттем, хәзер сез, миңа биеп күрсәтегез.
Звучит музыка, дети начинают танцевать татарский парный танец.
Бабушка: Бик матур биедегез! Рәхмәт сезгэ! (останавливаются, бабушка всех выводит в одну линию, делают поклон и уходят)

1 ведущий: Самым популярным весенним праздником татарского народа несомненно является "Карга боткасы" ("Грачиная каша").В древние времена люди считали, что весну на кончиках своих крыльев приносят грачи. Поэтому, как только начинал таять снег и появлялись первые ручьи в честь прилета грачей устраивался праздник "Карга боткасы".

Под музыкальное сопровождение входят дети, переодетые в грачей.

Азизахон:

Карга әйтә кар, кар!
Туем җитте бар, бар.
Кар, кар, кар.

Ралина:

Кар-карр! Кар-карр!
Яз җитте, балалар!
Матур бәйрәм көнендә
Бар да күңел ачалар. (уходят)

2 ведущий: В это день нарядные дети собирали с каждого дома крупу, молоко, масло, сахар, яйца и зазывали стихами и песнями всех на праздник.

Под музыкальное сопровождение входят ребята, одетые в национальные костюмы, с корзиной ходят по залу, поют заклички: Даша,Аделя,Самира,Рим,Владик.

Аделя (обращаясь ко всем):

Исәнмесез, саумысыз!
Нигә кәҗә саумыйсыз?
Әтәчегез күкәй салган,
Нигә чыгып алмыйсыз?

Даша (обращаясь к зрителю 1): Түтәй, бир безгә күкәй (зритель 1 дает ей яйца).
Настя: Түтәй, май, ярма кирәк безгә (зритель 2 дает ему масло, крупу).
Данил: Шикәр, тоз бир түтәй тизрәк ( зритель 3 дает ему сахар, соль).

Самира: Менә дуслар бар да бар, ботка бик тәмле булыр.

Все идут к середине зала и начинают готовить кашу

1 ведущий: Все собирались на самом возвышенном месте села, разжигали костер, и в большом казане (котле) заваривали кашу. А пока варилась каша, дети играли в игры,пели песни,танцевали.

Аделя: Кызлар, малайлар, ботка пешкәнче уйнап алабызмы?

Все: Әйдэ, уйныйбыз!

Начинают играть в игры:

1.«Бег с яйцом на ложке» (под музыкальное сопровождение).

2.Перетягивание каната( под музыку)

После игр, все снова встают вокруг костра.

2 ведущий: После игрищ и веселья все приглашались к костру, и начиналась раздача каши. Первая порция отдавалась земле с пожеланием всем мира, спокойствия и богатого урожая. Вторая - воде (ручью), чтобы вода сохранила живность на земле. Третья - небу, чтобы было много солнечных дней и вовремя шли дожди, а четвертая - грачам за то, что они принесли весну! (под музыку залетают грачи и уносят кашу).

Көннәрегез аяз булсын!
- Илләр тыныч булсын!
- Яңгырлар явып, игеннәр уңсын!
- Балалар тәүфыйклы булып үссен!
Дети вместе:

Мы говорим: «Спасибо вам,
Воспитателями и друзьям
И всем сегодняшним гостям.
Наш долг – традиции хранить,
Культуру предков возродить.

 

Кулланылган әдәбият:

1. Закирова К.В. Уйный-уйный үсәбез (балалар бакчасында уеннар):балалар бакчасы тәрбиячеләре өчен методик кулланма.-Казан:Мәгариф,2005.-175б.
2. Закирова К.В.,Мортазина Л.Р. Балачак-уйнап-көлеп үсәр чак.: балалар бакчасы тәрбиячеләре өчен методик кулланма.-Казан: Идел-Пресс,2012-191б.
3. Шаехова Р.К. Сөенеч-радость познания: Региональная образовательная программа дошкольного образования.-Казань:Магариф-Вакыт,2016.-190с.
4. Закирова К.В. «На поляне детства». Хрестоматия для воспитателей дошкольных образовательных учреждений и родителей.-Казань:РИЦ «Школа»,2011.-256с.

1. file0.docx.. 38,7 КБ

Опубликовано: 20.10.2019