«Эк, эцк, би — хальмг өрк бүл» (Мама, папа, я — калмыцкая семья)

Автор: Даваева Марина Батаровна

Организация: МДОКУ «Отхн»

Населенный пункт: Республика Калмыкия, Целинный район, п.Ики-Чонос

Күсл: бичкдүдин кел оргжүллһнә үүрг эднә дасж авсн амн үгин, үүдәврмүд авъяс-заңшал үзүлх, хоорндан бичкдүд ни бәәхиг дасхх.

Дөӊцл: зургуд, үлгүрмүд, мнемосхемс, ИКТ, домбр, күвс (бочонки), презентац.

 

Өмнәснь белдвр кехләрн, цуг бичкдүдиг 2 багар хуваһад, баг болһнд нер өгх. Эк-эцкнрнь бичкдүдлә бас марһанд орлцна.

 

1. I)Эклц (багшин үг)

Күндтә экнр-эцкнр, ирсн гиичнр, багшнр, сурһмҗлачнр, мендвт! Эндр мадн «Эк, эцк, би хальмг өрк-бүл» - гидг марһа тадна оньгт тусхажанавидн.

 

Һазр деерк хамг нарар күч авдг. Нарн мөс урсхана, нас хәәлүләд тег көкрүлнә. Күн болһн нарнд байрлна. Күнд нег нарн бәәдг.

Эврә һазр-уснас,

Эврә Төрскнәс

Үнтә юмн уга

Мана Төрскн - хальмг тег

Мана Төрскн келн - хальмг келн.

Шүлг: «Хальмг келн» (Калян Санҗ)

Күн ахан күндлн келдг,

Кетркә баһчудан тевчн келдг

Эвтнь тәвәд еңгсгәр келдг

Эйлдг, һольшг хальмг келн.

Холын цууд нернь туурсн,

Хортна өмн хорхан уурсн,

Иньгин зурк таалулж келдг

Иим сәәхн хальмг келн.

Тосн кевтә илн келдг

Торһ - том ар кеерүлн келдг

Усн эдләр уһан келдг

Уул хальмг келн.

Модар цоксн метәр келдг.

Моһа кевтэ хатхн келдг,

«Күд чолуг хамхин, келдг»

Күчтә хальмг келн!

Магтад келхләрн - өргәд оркдг,

Маажад келхләрн - шавтадг

Яснла харһсн сумм, болсн

Янзта хальмг келн.

Ирү седклән илдкн келдг,

Ичрта йовдлд игзәрләд оддг,

Үкләс әәлго үнән келдг

Үннч хальмг келн!

(бичкдүдәр умшлһн)

 

Марһана эпиграф:

Эврэ келән һолсн

Экән һолсн әдл.

 

II）Марһанд орлңжах 2 баг бәәнә, эднлә таньлдый.

I баг II баг

Ахлач: Ахлач:

Наачах бичкдүд: Наачах бичкдүд:

Наачах эк-эцкнрнь: Наачах эк-эцкнрнь:

 

Жюрин гешүд шүүж авлһн.

Нә, ода бидн марһаһан эклжәнәвидн.

 

III) 1-гч марһан «Мендлһн»

(Баг болһн нег-негән йөрәнә, нег-негләрн таньлдна).

 

IV) 2-гч марһан «Чи нанд, би чамд» («Ты мне, я тебе»)

Эн марһанд нег-негдән сурвр өгнә, даалһвр күцәнә:

1. Тәәлвртә туульс
2. Үлгүр күцәх
3. Дудуулх
4. Би биильх нань чигн.

 

V) Җиңнич, домбр, жиңнич,

Жирһлтә айсар күңкнич,

Жирһлсн ке чивһәсн

Жирлһн мет чичрүлич.

 

3-гч марһан

Баг болһн өмнәснь белдсн дуд, би үзүлнә. Жюри эднә билгнь үнлнә.

 

4-гч марһан «Хар мөрн» (темная лошадка)

Эн марһана өмнәснь багшин сурад күндлсн күн (наачах улст, үзәд уга) орлцна.

Түрүләд багш эн күүнә ахр намтрнь келнә, наачах улс, нернь олж авх зөвтә, цааранднь «Хар мөрн» баг, болһнд сурвр тәвнә, багмуд — хәрүһнь одх зөвтә.

 

«Хар мөрн»

Эн марһана күслнь - мини келж өгсн цәәлһврәр дамжад орж ирх күүнә нернь олж келтн. Ода нааран орж ирсн - мана садт олн жилдән көдлж йовх дамшлтта сурһмҗлач.

Кесг җилдән бичкдүдт дуран өгәд, уха зааһад көлднь орулад гишңг кевәр көвүд-күүкдиг школд белдәд ик хаалһднь орулсн күн.

Сәәхн заңгта, гүн ухата, бичкдүдт зүркән өгсн төләд эн күүкд күн мана селәнд олнд күндтә күн.

 

5-гч марһан. «Түрүнкән күцлһн» («Гонка за лидером»).

Эн марһанд шүүгдҗәх багд тооһинь ясрулх эв-арһс өглднә. Багшин өгсн сурврмудт баг болһн хәрү өгнә.

 

6-гч марһан. «Күвәс, һарсн шальшг» («Заморочки из бочки»)

Баһ болһна бичкдүд күвәс татгдна бичкн күвс һарһна. Татхлань ирлцүләд, багш сурвр, эс гиж даалһвр өгнә. Баг болһн терүгинь күцәнә.

 

Ашлвр

1. Жюрид үг өгчәнәвидн.
2. Не, бичкдүд, тадн иир сәәнәр төрскн келән меддг бәәжит. Зуг эндрк

марһанд түрүн болж баг болв. Тиигвчн, би тадниг йөрәжәнәв,

кезәчн ни-негн, сән-сәәхн йовхитн дурджанав.

Эк-эцкнрт эрүн седкләсн ханлтан өргжәнәв.

1. file0.docx.. 22,7 КБ

Опубликовано: 20.11.2023